Onverslijtbaar, een hoogwaardige uitstraling en een levensduur van circa honderd jaar. Dus bijzonder duurzaam. De eigenschappen van hardstenen dorpels zijn bekend. Duriso Belgisch Hardsteen in Overberg en Buddingh Natuursteen in Veenendaal voegen daar een nieuwe eigenschap aan toe. Zij produceren geïsoleerde natuurstenen dorpels op maat en voorkomen zo het ontstaan van koudebruggen. “Als energiebesparing van de gevel in villabouw en monumentale panden een onderwerp is, dan is een geïsoleerde natuurstenen dorpel een aanvullende oplossing.”
Tijdens de oplevering van een nieuwbouwwoning viel Dick van den Brink iets op. Hoe hoog de sneeuwlast ook is in de wintermaanden, bij vrijwel elke voordeuronderdorpel is de stoep tot zeker 80 cm uit de gevel sneeuwvrij. Mooi voor het sneeuwruimen, iets minder fijn voor de energiekosten. “Ik kwam er achter dat 100 procent van de natuursteen deurdorpels niet geïsoleerd is. Dat is in Nederland met zijn rijke traditie aan hardstenen dorpels erg jammer van de energie die via de dorpels wegvloeit. En daar wilde ik iets mee.”
Aandacht voor goed isoleren
De achtergrond van Van den Brink ligt in de villabouw. “Na de Hbo-opleiding Bouwkunde ben ik aan de slag gegaan bij een aannemersbedrijf dat werkzaam was in de villabouw, grote renovaties en restauraties. Ongeveer tien jaar geleden kwam er meer aandacht voor goed isoleren. In die tijd was ik bezig met calculeren, voorbereiden, tekenen en detailleren. We liepen regelmatig tegen koudebruggen aan. Gezien het feit dat vloerverwarming en -koeling steeds meer werd toegepast in onder andere woningen, vond ik dat niet-geïsoleerd natuursteen eigenlijk niet meer kon – dat vind ik uiteraard nu nog steeds”, vertelt hij.
Van den Brink beschouwt natuursteen als een heel mooi duurzaam product. Daarom ging hij samen met zijn vriend Bram de Vaal op zoek naar een oplossing. “We zijn gaan brainstormen en gaan schetsen. Na een aantal schetsen hadden we het eerste ontwerp. En er bleek nog geen patent voor te zijn. Na een korte overweging hebben we besloten om octrooi aan te vragen.”
Isolator
Terwijl een octrooiaanvraag loopt, is het beter om het product nog niet op de markt te brengen, kreeg Van den Brink als advies. “Daardoor hadden we de tijd om de dorpel verder te detailleren en op zoek te gaan naar een goede isolator”, vertelt hij. “Natuursteen gaat meer dan honderd jaar mee, we moesten dus op zoek naar een materiaal dat zeker zo lang mee gaat. Een kitachtig product kwam niet in aanmerking, alhoewel we het wel hebben overwogen. Maar de nadelige consequenties van weersinvloeden, temperatuurverschillen en UV-straling zorgden voor een ‘no go’-situatie. We wilden namelijk een echt onderhoudsarm, liefst zelfs onderhoudsvrije dorpel ontwikkelen. Tijdens een wandeling met een paraplu in de hand kwam ik op een idee: we moeten een soortgelijk materiaal hebben als het handvat van een paraplu; bestendig tegen water en intensief gebruik. Na een speurtocht hebben we het juiste materiaal gevonden: UV-bestendig, bestand tegen chemicaliën en kleurvast. Het heeft zich bewezen in de petrochemie. We zijn ermee aan de slag gegaan en het resultaat was geweldig”, aldus een enthousiaste Van den Brink.
Lokale steenhouwer
De isolerende tussenlaag van celrubber zorgt voor een scheiding tussen de dorpelvoorzijde en -achterzijde. Dit voorkomt de koudebrug en zorgt er voor dat de warmtebron (vloerverwarming of -koeling) niet meer in contact staat met de buitengevel. De octrooiaanvraag werd gehonoreerd en Van de Brink patenteerde zijn vinding voor de Europese markt. De volgende stap was op zoek gaan naar een natuursteenbedrijf die de dorpels voor hem zou kunnen produceren. “Het aannemersbedrijf waar ik werkzaam was, bouwde en verbouwde veel in de jaren dertigstijl van de vorige eeuw. We gebruikten hierbij veel natuursteen. Dat betrokken we voor een deel bij Het Kapiteel Natuursteen in Leersum, een kleine lokale steenhouwerij die inmiddels is gesloten, en bij Buddingh Natuursteen in Veenendaal.”
Het Kapiteel Natuursteen maakte de eerste testproducten. Van den Brink: “Henk van Rees van Het Kapiteel Natuursteen – inmiddels is hij met pensioen – was erg enthousiast over het product. Hij heeft ook meegedacht over het eindresultaat dat door TNO is getest. Hij vond de productie wel bewerkelijk en dat klopt eigenlijk ook wel. Ik was er van overtuigd dat er heel wat vraag voor het nieuwe product zou komen. Dus moest ik op zoek naar een bedrijf die de productie aan kon.”
Bezoekjes
Tijdens zijn regelmatige bezoekjes aan Buddingh Natuursteen om natuursteen op te halen, sprak Van den Brink over zijn uitvinding met directeur Gerard Buddingh. “Wij produceren en leveren al sinds jaar en dag een veelheid aan hard- en natuurstenen producten aan de bouw, waaronder hardstenen deur- en raamdorpels. We kopen ons hardsteen bij Carrières de Hainaut uit Soignies. De transportlijnen zijn derhalve kort”, legt hij uit. Buddingh Natuursteen verwerkt de stenen platen tot dorpels in elke gewenste afmeting, zoals een imposant exemplaar in de zagerij bij de rondleiding al direct laat zien. Buddingh: “Het is allemaal maatwerk. Belgisch hardsteen is uitzonderlijk geschikt voor raam- en deurdorpels omdat het geen vocht opneemt. Bovendien is het duurzaam en laat het zich goed verwerken”. De hardstenen deur- en raamdorpels worden compleet geleverd inclusief neuten en montagegaten. De meeste vraag is naar gezoet blauwsteen, waarbij de oppervlakteafwerking. Het zoeten maakt de dorpels onderhoudsvriendelijker, maar zorgt ook dat het Belgisch hardsteen langer zijn kleur behoudt. “Maar het blijft natuursteen, het verouderd en vergrijst na verloop van tijd onder invloed van regen.”
Buddingh moest even nadenken over het voorstel van Van den Brink om de geïsoleerde dorpels te gaan produceren. “Toen Van den Brink een paar maanden later een stuk steen kwam ophalen, vroeg ik hem hoe het met zijn uitvinding liep. Hij had nog geen producent gevonden. Het was in de tijd van de crisis, het werk werd wat minder en ik dacht ‘waarom ook niet, ik ga ervoor’. Het product is een mooie innovatie voor de natuursteensector. Hiermee kunnen we een toegevoegde waarde leveren aan het verduurzamen van de bouw.”
Maatwerk
De productie van de geïsoleerde dorpels is volgens Buddingh niet ingewikkeld. “Je hebt twee smalle dorpels waar een isolatielaag tussen wordt aangebracht en die vervolgens aan elkaar worden gelijmd. Maar het is geen standaardproduct, alles is maatwerk. De dorpel moet precies stroken met de houten stijl, er is geen tolerantie mogelijk. Onlangs hebben we geïnvesteerd in een cnc-machine. Hierdoor kunnen we een groeiende vraag zeker aan”, legt hij uit.
Om de dorpels in Azië te laten produceren, is voor Van den Brink nooit een optie geweest. “Ik ben altijd een voorstander geweest om alles lokaal in te kopen”, legt hij uit. “Ik ben gericht op vaste en lange termijn relaties. Onnodig transport is een grote geldverspilling en slecht voor het milieu. Ook vanuit het aannemersbedrijf waren wij gewend om zoveel mogelijk lokaal in te kopen. En ook lokaal binnen een straal van 30 kilometer te bouwen. Dorpels leveren wij nu wel door heel het land, wellicht dat we in de toekomst op zoek gaan naar natuursteenbedrijven in andere regio’s die de dorpels kunnen produceren. Maar het tweede punt in de overweging is kwaliteit, ik ben gebrand op kwaliteit en perfectionistisch. Belgische blauwe hardsteen is een prachtig product. Ik heb wel eens projecten gezien waarbij uit Azië is toegepast, maar daar wordt ik niet blij van; het verkleurt en scheurt. Daarom werken wij uitsluitend met Belgische blauwe hardsteen van Carrières du Hainaut.”
Energiebesparing
De verdeling is helder: Duriso zorgt voor de verkoop en marketing, is Buddingh Natuursteen is de producent. Van den Brink: “De niet-geïsoleerde dorpel is door het jarenlange gebruik nu nog het meest bekend. Met onze website, documentatiemateriaal, monstersetjes en deelname aan vakbeurzen willen we de geïsoleerde versie bij opdrachtgevers en architecten bekend maken.” Volgens hem is de markt er rijp voor. “Energiebesparing is momenteel in elk segment van de woningbouw en renovatie een onderwerp. De geïsoleerde dorpels kunnen daar een bijdrage aan leveren.” Buddingh voegt eraan toe: “Daarbij komt dat de laatste jaren de nadruk op goede, duurzame materialen ligt. Natuursteen past perfect binnen dit plaatje.”
Door de extra bewerkingen aan het product ligt de prijs voor hardstenen geïsoleerde deur- en raamdorpels tot dertig procent hoger. Dat lijkt veel, maar dat is volgens Van den Brink maar hoe je dat bekijkt. “Het is inderdaad een extra investering, maar die kan de gebouweigenaar/gebruiker terughalen uit zijn energierekening. Zeker bij monumentale panden zijn de energiemaatregelen beperkt en aan allerlei regels gebonden. Onze geïsoleerde raam- en deurdorpel is desalniettemin probleemloos toe te passen.”