Veertigjarig jubileum voor Gerrit Peele

In een stellingkast liggen stukken steen van verschillende vormen en afmetingen. Ervoor staan twee vrouwen en een man een stuk steen hardsteen te bewerken. Vandaag staat de frijnslag op het programma. Gerrit Peele geeft gericht aanwijzingen. Net zoals hij ongeveer vijfentwintig jaar lang aan leerlingen van het Centrum Vakopleiding heeft gedaan. In zijn kantoortje staat een kast vol met boeken over natuursteen, natuursteenbewerken, kunst en andere onderwerpen. Her en der staan kunstwerken, allemaal door Peele gemaakt. Op tafel een beeld van Muschelkalk. Aan de koper legt hij de geschiedenis van en de betekenis achter het beeld uit. Peele is in zijn element.

Uitgelachen

In 1979 kwam Peele door toeval in het natuursteenvak terecht. “Ik had een of ander baantje en tussen de baas en mij klikte het niet echt. Toen heb ik hem een keer uitgelachen, waarna ik op staande voet werd ontslagen”, lacht hij.
Peele is afkomstig uit Sliedrecht. De keuze qua beroepen was daar niet breed te noemen, legt hij uit. “Je werd ofwel scheepsbouwer, of baggeraar. Probleem was dat ik beide niets vond. Toen ik dus ontslagen was, ben ik op weg naar huis even bij het arbeidsbureau langs gegaan. Daar lag een foldertje met als enige tekst erop ‘steenhouwen, letterhakken’. Dat vond ik wel goed klinken, dus even later volgde ik de opleiding op het Centrum Vakopleiding in Utrecht.”

Grote projecten

De opleiding rondde Peele met succes af. Het werken ging hem gemakkelijk af, werd ook opgemerkt bij Steenhouwerij Maarsen waar hij na de opleiding ging werken. “Ik heb daar aan mooie, grote projecten mogen meewerken. Bijvoorbeeld aan het Christusbeeld aan de gevel van de grote Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara in Oudenbosch. Daar heb ik samengewerkt met John van Essen, waarmee ik samen de opleidingen heb gevolgd. Een andere grote klus waar Peele aan mee heeft gewerkt, is de Grote of St. Bavokerk in Haarlem. “’Ik heb een klein klusje voor je’, werd mij gezegd. Nou, dat heb ik geweten. Ik moest een deurgang maken. De muur was echter tachtig centimeter dik. Het werd een ware ontdekkingstocht. Iedere keer weer dacht ik ‘waar houdt in vredesnaam deze muur op?’”, lacht hij.

Docent

Na tien jaar als natuursteenbewerker gewerkt te hebben, nam de carrière van Peele een wending. Hij besloot te solliciteren als docent op het Centrum Vakopleiding Volwassenen. “Het betrof dezelfde opleiding die ik zelf had gevolgd. Probleem was echter dat ik geen sollicitatiebrief kon schrijven. Ik leverde alleen maar prutswerk. Daarom schreef mijn vrouw de brief en het werkte, ik mocht op gesprek komen bij de sollicitatiecommissie. Die bestond onder andere uit de vader van Gerard en Diederik Buddingh en Tim van Rooij. Ik was blijkbaar overtuigend genoeg, want ik werd aangenomen. ‘Dit is het lokaal, dit is de lesstof en dat zijn de leerlingen. Succes!’. Met die woorden werd ik in het diepe gegooid.”
In die tijd konden leerlingen uitproberen wat ze goed lag, vertelt Peele. “Bij sommigen zag je direct dat ze veel talent hadden, bij anderen was meteen duidelijk dat het een verkeerde keuze was. Van de leerlingen die ik de eerste tien jaar heb opgeleid, is denk ik nog steeds zo’n 60 procent werkzaam in de natuursteensector. Een behoorlijk aantal, vind ik.”

Hoogtijdagen

Halverwege de jaren negentig van de vorige eeuw veranderde de situatie op het gebied van de opleidingen, vertelt Peele. “Door de bemoeienis van het Bedrijfschap Natuursteenbedrijf werd in 1995 het Opleidingscentrum Natuursteen geopend, destijds door de toenmalige minister van Sociale Zaken, Ad Melkert, bekend van de Melkertbanen. Het Opleidingscentrum Natuursteen was een samenwerking tussen de toenmalige ABN, het Centrum Vakopleiding en de Streekschool. Het waren hoogtijdagen voor de opleiding, zeker als je puur naar de leerlingenaantallen keek. En er was een goede doorstroming naar de Basis Beroepsopleidingen. Probleem was dat wij de leerlingen zo snel mogelijk moesten klaarstomen. Dat betekende minder scholing in minder tijd. De eisen bleven echter hetzelfde. De verwachting was dat de leerlingen in een paar maanden tijd zelfstandig konden werken. Dat kon natuurlijk niet. Het gevolg was dat die leerlingen slechts basisvaardigheden onder de knie hadden.”

Zeurpiet

Met de basisvaardigheden op zak, gingen de leerlingen aan het werk bij leerbedrijven. Peele werd als consulent van de leerlingen op pad gestuurd. “Ik scheurde het hele land door, hier en daar een praatje makend. Maar het ging natuurlijk ook om de controlemomenten. Ik voelde me af en toe een ziekenwagen; doe dit, doe dat. Ik merkte dat het leermeesterschap steeds meer op de proef werd gesteld. Ze hadden het al heel druk en moesten ook nog de leerlingen begeleiden. In veel gevallen deden de leerlingen meer dan de leermeesters. En ik moest ze dan vervolgens daar op wijzen. Ik werd in die tijd als een zeurpiet gezien, dat weet ik zeker.”
Tegenwoordig is het praktijkdeel van de opleiding heel erg toegesneden op de behoefte van het bedrijf waar de leerling werkzaam is, stelt Peele. “Hierdoor is de opleiding – naast het algemene theoretische deel dat iedereen moet volgen – erg beperkt geraakt. Dat vind ik jammer, leerlingen kunnen niet meer ontdekken wat ze goed ligt, wat ze leuk vinden. Als je achter de afkortzaag staat, kun je over tien jaar heel goed met die zaag overweg. Maar dat is erg beperkt, wat als er aan andere vaardigheden een behoefte komt?”

Teleurgesteld

Aan de carrière van Peele als docent kwam in 2013 abrupt een einde. “Het bestuur van de ABN had besloten met het Opleidingscentrum Natuursteen te stoppen, omdat men dacht het Centrum Natuursteen niet meer nodig te hebben. We weten nu waartoe het allemaal heeft geleid. Ik was erg teleurgesteld, ook in de afhandeling van mijn dienstverband. Dat verdiende geen schoonheidsprijs. Na een dienstverband van 24 jaar werd ik afgescheept met een ww-uitkering. En misschien het ergste vond ik wel dat al de rapportages die ik in die jaren had geschreven, veelal ongelezen in de container werden gekieperd…”

Natuursteentijd

Maar verandering biedt ook nieuwe kansen, zo ervoer Peele. “In het eerste jaar dat ik les gaf, miste ik het zelf maken van werken enorm. Ik huurde een atelier in Utrecht waar mensen mij opzochten voor advies. Toen kwam ik op het idee om cursussen te gaan geven. Ik ging een dag minder werken op het Opleidingscentrum en richtte mijn eigen bedrijf op: Natuursteentijd.”
Omdat het atelier in Utrecht werd gesloopt, betrok Peele samen met onder andere beeldhouwer Michiel Deylius een atelier in Odijk. Dat groeide al snel uit zijn voegen, vertelt Peele. “Toen kwam Ben de Lange van Het Steenen Huys met de oplossing. Wij konden terecht in een deel van zijn werkplaats in Woerden. Ik had een enorme dadendrang, ik wilde alleen maar beeldhouwen, dingen maken. Na mijn ontslag heb ik met behoud van uitkering mijn bedrijf kunnen uitbreiden en in 2015 heb ik de stap genomen om fulltime met Natuursteentijd bezig te zijn.”

Leuke werk

De oud-docent blijft bezig. Hij is samen met Het Steenen Huys verhuisd naar de nieuwe locatie aan de Gildenweg in Woerden. “Ik krijg vanuit Het Steenen Huys en andere bedrijven regelmatig klusjes doorgeschoven. Wat frijnwerk, letters hakken en dergelijke. Eigenlijk al het leuke werk van het natuursteenvak. Ik ga alleen niet meer op de begraafplaats hakken. De laatste keren dat ik dat had gedaan heb ik dagenlang pijn in mijn lijf gehad. Ik ben niet de jongste meer, dat merk ik”, lacht hij.